“Şehirlerimizde her geçen gün artan yapılaşma ile birlikte, arazi kullanımı ve inşaat potansiyeli, planlamacılar, mimarlar ve mühendisler için kritik bir öneme sahip olmaya başladı. Bu sürecin kontrolü ve yönlendirilmesi, sürdürülebilir ve dengeli bir kentsel gelişimi mümkün kılar.
Bu kontrol mekanizmasının en temel bileşenleri arasında ‘TAKS’ (Taban Alanı Kat Sayısı) ve ‘KAKS’ (Kat Alanı Kat Sayısı) yer alır. Her iki kavram da, bir parsel üzerindeki yapılaşma hakkını ve sınırlamalarını belirler. Ancak, bu kavramlara aşina olmayan birçok kişi için, TAKS ve KAKS’ın ne anlama geldiği ve nasıl hesaplandığı konusundaki bilgi eksikliği sıkça karşılaşılan bir durumdur.
Bu yazıda, bu iki önemli kavramın ne olduğunu, neden bu kadar kritik olduğunu ve nasıl hesaplandığını detaylı bir şekilde ele alacağız.”
İçindekiler
TAKS Nedir?
TAKS (Taban Alanı Kat Sayısı), şehir planlamada ve inşaat sektöründe kullanılan bir kavramdır. Bir parsel üzerinde yapılabilecek yapının taban alanının, parselden ne kadar bir yüzölçümü kaplayabileceğini gösterir.
Matematiksel olarak TAKS şu şekilde hesaplanır:
[ \text{TAKS} = \frac{\text{Yapının Taban Alanı}}{\text{Parsel Alanı}} ]
Örneğin, bir parselin alanı 1000 m² ve bu parsel üzerine yapılacak binanın taban alanı 400 m² ise, bu binanın TAKS değeri 0.4’tür. Bu, binanın tabanının parselin %40’ını kaplayabileceği anlamına gelir.
TAKS değeri, belirli bir bölgede ya da şehirdeki yapılaşma yoğunluğunu sınırlandırmak, yeşil alanların, otoparkların veya diğer sosyal donatı alanlarının korunmasını sağlamak amacıyla belirlenir. Bu değer, şehir planlama kurallarına, bölgenin özelliklerine ve diğer faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
KAKS Nedir?
“KAKS” Türkiye’de sıkça kullanılan bir kavram olup “Kat Alanı Kat Sayısı” anlamına gelir. İnşaat sektöründe, özellikle şehir planlamada, bir arsanın ne kadar inşaat alanına sahip olabileceğini gösteren bir ölçüttür.
Bir arsanın yüzölçümü ile bu arsada yapılabilecek toplam inşaat alanını belirlemek için kullanılır. Örneğin, 1.000 m² bir arsanız varsa ve bu arsanın KAKS değeri 2 ise, bu arsada toplam 2.000 m² inşaat yapabilirsiniz.
KAKS değeri, şehir planlama kurallarına, bölgenin özelliklerine, altyapıya, çevresel etkilere ve diğer birçok faktöre göre belirlenir. Bu nedenle her bölge veya parsel için KAKS değeri farklı olabilir.
TAKS Nasıl Hesaplanır?
Taban Alanı Katsayısı, ya da bilinen kısaltmasıyla TAKS, şehircilik ve inşaat sektöründe bir arsanın ne kadar bir kısmının yapı ile kaplanabileceğini ifade eden bir orandır. Genellikle yerel yönetimler tarafından belirlenen TAKS, o bölgenin imar planı ve şehircilik prensiplerine göre şekillendirilir.
Bir arsanın TAKS değerini öğrenmek, o arsa üzerinde ne kadar bir alanın inşaata ayrılacağını belirlemek için kritiktir. Örneğin, 1000 metrekarelik bir arsanız olduğunu düşünelim. Bu arsanın TAKS değeri eğer 0.3 ise, bu durumda arsanın yalnızca 300 metrekarelik kısmı bina tabanı olarak kullanılabilir. Kalan 700 metrekare ise bahçe, otopark, yeşil alan veya diğer sosyal donatı alanları için kullanılmalıdır.
TAKS değerinin belirlenmesinde pek çok faktör rol oynar. Yerel yönetimler, belirli bir bölgede ne kadar yoğun bir yapılaşmaya izin verileceğine, çevresel etkilere, sosyal ihtiyaçlara, ulaşım gereksinimlerine ve bölgenin genel estetiğine göre karar verir. Buna ek olarak, doğal afet riskleri, alt yapı kapasitesi ve bölgenin tarihi ya da kültürel özellikleri gibi faktörler de TAKS değerinin belirlenmesinde önemli bir role sahiptir.
Bu değerin doğru bir şekilde belirlenmesi ve uygulanması, bir şehrin sürdürülebilir bir şekilde büyümesini, halkın yaşam kalitesini ve çevresel dengelerin korunmasını sağlar. Aynı zamanda, arsa sahipleri ve inşaat firmaları için de yatırımlarının geri dönüşünü ve projelerinin ne kadar kârlı olabileceğini önceden görmelerine yardımcı olur. Bu nedenle, bir arsa üzerinde yapılacak yatırım ya da inşaat öncesi TAKS değerinin doğru bir şekilde belirlenmesi ve bu değere uygun hareket edilmesi büyük önem taşır.
KAKS Nasıl Hesaplanır?
Kat Alanı Katsayısı, bilinen kısaltmasıyla KAKS, bir arsanın üzerinde ne kadar bir yapı alanı oluşturulabileceğini gösteren bir katsayıdır. Şehircilikte önemli bir yere sahip olan KAKS, bir arsanın ne kadar bir kısmının yapılaşmaya açık olduğunu ve bu yapılaşmanın ne kadar yoğun olabileceğini belirler.
KAKS hesaplamasında, bir arsanın toplam alanı ile bu arsa üzerine inşa edilebilecek toplam yapı alanı arasındaki orantı gözetilir. Örnek vermek gerekirse, 1000 metrekarelik bir arsanız olduğunu varsayalım. Eğer bu arsa için belirlenen KAKS değeri 2.0 ise, bu demektir ki arsa üzerinde toplamda 2000 metrekarelik bir inşaat alanı oluşturabilirsiniz. Bu, arsa üzerine 5 katlı bir binanın inşa edilmesi durumunda her bir katta 400 metrekarelik bir inşaat alanı olabileceği anlamına gelir.
KAKS değerinin belirlenmesi, yerel yönetimlerin imar planları ve şehircilik prensiplerine dayanır. Bölgenin yapılaşma yoğunluğu, trafik ve ulaşım ihtiyaçları, çevresel dengeler, sosyal donatı alanları ve altyapı kapasitesi gibi birçok faktör, bu değerin belirlenmesinde etkili olur.
Bir bölgenin kentsel dönüşüm ihtiyaçları, doğal afet riskleri, bölgenin tarihi ve kültürel değeri gibi özel durumları da KAKS değerinin belirlenmesinde dikkate alınır. Örneğin, tarihi bir bölgede ya da doğal bir sit alanında KAKS değerleri, bu alanların korunması amacıyla daha düşük tutulabilir.
KAKS değerini bilmenin önemi, arsa sahibinin ya da bir inşaat firmasının, arsa üzerinde ne kadar büyük veya ne kadar yoğun bir yapı inşa edebileceğini önceden bilmelerini sağlamasıdır. Bu, yatırım planlarını, maliyet hesaplamalarını ve proje tasarımlarını bu değere göre şekillendirebilmeleri için kritik bir bilgidir. Bu nedenle, bir arsa veya gayrimenkul yatırımı planlanırken KAKS değerinin doğru ve güncel olarak öğrenilmesi büyük önem taşımaktadır.
KAKS ve TAKS Nasıl Öğrenilir?
KAKS (Kat Alanı Katsayısı) ve TAKS (Taban Alanı Katsayısı) değerlerinin öğrenilmesi, bir arsa üzerinde ne kadar inşaat yapılacağını belirlemek için gereklidir. Bu değerleri öğrenmek için şunlar yapılabilir:
İlk olarak, ilgilendiğiniz arsanın bulunduğu belediyenin İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’ne başvurarak ilgili imar planı incelenmeli. İmar planı, arsanın hangi bölgede olduğunu (konut, ticaret, sanayi vb.), bu bölge için belirlenen KAKS ve TAKS değerlerini ve diğer yapılaşma şartlarını içerir.
Birçok belediye, imar bilgilerini kendi resmi web sitelerinde vatandaşların erişimine sunar. Bu siteler üzerinden “İmar Durumu Sorgulama” gibi seçeneklerle arsanın KAKS ve TAKS değerleri öğrenilmeli.
Bölgede aktif olarak çalışan emlakçılar ve inşaat firmaları da çoğu zaman bölgenin imar bilgileri hakkında bilgi sahibidir. Ancak alınan bilgileri belediyeden doğrulatmak önemlidir.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün elektronik servisleri aracılığıyla da arsa ile ilgili bazı imar bilgilerine ulaşılabilir, fakat detaylı bilgi için yine belediye kaynaklarına başvurmanız gerekmektedir.
Eğer planlama aşamasındaysanız veya arsa satın almadan önce genel bir bilgi edinmek istiyorsanız, bir mimar veya inşaat mühendisiyle iletişime geçmek de faydalı olacaktır. Bu profesyoneller, arsanın yapılaşma potansiyeli hakkında genel bilgilerin yanı sıra KAKS ve TAKS değerlerini de sağlayabilir.
Ancak, özellikle bir yatırım yapmak planlanıyorsa veya arsa üzerinde bir inşaat gerçekleştirmek düşünülüyorsa, doğru ve güncel bilgilere ulaşmak adına resmi kaynakları kullanmakta büyük fayda vardır.
Sonuç?
Kentsel gelişim ve planlamanın temel unsurlarından olan TAKS ve KAKS, bir şehrin sadece fiziksel yapısını değil, aynı zamanda sosyal ve çevresel dinamiklerini de şekillendirir. Bu değerlerin doğru bir şekilde hesaplanması ve uygulanması, kent sakinlerinin yaşam kalitesini doğrudan etkiler.
Şehirlerin sıkışıklıktan arındırılmış, yeşil alanların korunduğu ve insanların rahat bir şekilde yaşayabildiği mekanlara dönüşmesi için TAKS ve KAKS gibi kavramların önemi yadsınamaz. Modern şehircilik anlayışında, bu iki kavramın bilinçli bir şekilde kullanılması, gelecek nesillere daha yaşanabilir, sürdürülebilir ve estetik kentler bırakma sorumluluğumuzun bir parçasıdır.
