Amortisman, işletmelerin sabit kıymetlerinin yıpranma payı olarak bilinir ve şirketlerin mali durumlarını doğru bir şekilde analiz etmeleri için kritik bir öneme sahiptir. Bu yazıda, amortismanın ne olduğunu ve nasıl hesaplandığını detaylı bir şekilde inceleneceğiz.
İçindekiler
Amortisman Nedir ?
Amortisman, işletmelerin uzun ömürlü varlıklarının kullanım süresi boyunca değer kaybını ölçen bir muhasebe kavramıdır. Bu kavram, bir varlığın maliyetini, varlığın ekonomik ömrü boyunca belirli dönemlere bölerek, her dönem için bu maliyetin bir kısmını gider olarak kaydetme işlemidir.
Amortisman, bir işletmenin finansal tablolarında gelirin ve varlıkların doğru bir şekilde gösterilmesine yardımcı olur ve aynı zamanda vergi avantajları sağlar, çünkü amortisman giderleri vergiden düşülebilir. Bu süreç, işletmelerin uzun vadede bütçe planlaması yapmasına ve varlık yatırımlarının maliyetini yönetmesine olanak tanır.
Amortisman Çeşitleri Nelerdir ?
- Doğrusal (Lineer) Amortisman Yöntemi: sabit bir tutarda yıllık amortisman uygulanmasını içerir. Varlığın edinme maliyeti ile artık değeri arasındaki fark, varlığın ekonomik ömrüne bölünerek yıllık amortisman tutarı bulunur.
- Azalan Bakiye Yöntemi: her yıl varlığın kalan değeri üzerinden bir oranla amortisman uygulanmasını kapsar. Varlık, ilk yıllarda daha yüksek, sonraki yıllarda ise daha düşük amortisman gideri yazılmasını gerektirir.
- Üretim Miktarı Yöntemi: varlığın kullanım miktarına veya çalışma saatine bağlı olarak amortisman hesaplanmasını içerir. Varlık ne kadar kullanılırsa, o kadar amortisman gideri yazılır.
- Değer Artış Yöntemi: varlığın yeniden değerleme sonucu artan değeri üzerinden amortisman ayrılmasını içerir. Bu yöntem, varlığın piyasa değerinin edinme maliyetinden yüksek olduğu durumlarda kullanılır.
Amortisman Neden Ayrılır ?
- Değer Kaybını Yansıtma: İşletmelerin kullanımda olan duran varlıkları zamanla eskir, değer kaybeder ve verimlilikleri azalır. Amortisman, bu değer kaybını finansal tablolarda doğru bir şekilde yansıtmak için ayrılır.
- Vergi Avantajı: Amortisman gideri, işletmenin vergi matrahını düşürerek vergi ödemesini azaltır. Bu, işletmeler için finansal bir avantaj sağlar.
- Bütçe Planlaması: Amortisman, işletmelerin gelecekteki değiştirme veya yenileme yatırımları için bütçe planlaması yapmalarına yardımcı olur. Bu, işletmelerin nakit akışlarını daha etkili bir şekilde yönetmelerine olanak tanır.
- Gelir Dağılımı: Amortisman, bir varlığın maliyetini kullanım ömrü boyunca dönemlere yayarak geliri ve gideri eşit şekilde dağıtır. Bu, finansal sonuçların daha tutarlı ve anlamli olmasını sağlar.
Hangi Varlıklar Amortisman Ayrılır ?
- Binalar: Ofis binaları, fabrikalar ve depolar gibi yapılar.
- Makine ve Teçhizat: Üretim ekipmanları, araçlar ve bilgisayarlar gibi.
- Taşıtlar: Kamyonlar, otomobiller ve diğer motorlu taşıtlar.
- Mobilya ve Demirbaş: Masa, sandalye ve dolaplar gibi ofis eşyaları.
- Yollar ve Köprüler: İşletme tarafından kullanılan altyapı varlıkları.
- Patentler ve Lisanslar: Belirli bir kullanım ömrü olan maddi olmayan varlıklar.
Amortisman Nasıl Hesaplanır ?
Doğrusal (Lineer) Amortisman Yöntemi için hesaplama, varlığın edinim maliyeti ile artık değeri arasındaki farkın, varlığın ekonomik ömrüne bölünmesiyle yapılır. Örneğin, 10.000 TL maliyetli ve 10 yıl ömürlü bir varlık için yıllık amortisman tutarı (10.000 TL / 10 yıl) = 1.000 TL olur.
Azalan Bakiye Yönteminde, varlığın kalan kitap değeri her yıl belirli bir oranla çarpılır. Örneğin, %20 oranla amortisman uygulanacak bir varlık için ilk yıl 10.000 TL x %20 = 2.000 TL, ikinci yıl kalan 8.000 TL x %20 = 1.600 TL şeklinde amortisman ayrılır.
Üretim Miktarı Yöntemi ise, varlığın toplam üretim kapasitesine göre hesaplanır. Örneğin, 100.000 ürün üretebilen bir makine için, bir yılda 10.000 ürün üretildiyse, o yıl için (10.000/100.000) x Makine Maliyeti kadar amortisman ayrılır.
Amortisman Nasıl Hesaplanır ? (Örnek)
- Amortisman Tutarını Bulma:
- Amortisman Tutarı = (Makine Maliyeti – Artık Değer) / Kullanım Ömrü
- Amortisman Tutarı = (20.000 TL – 2.000 TL) / 5 yıl
-
Amortisman Tutarı = 18.000 TL / 5 yıl
- Amortisman Tutarı = 3.600 TL/yıl
